Parzęczew - pierwotnie wieś książęca, założona przez rodzinę Pomianów przybyłą w
te strony z Wielkopolski. Na prośbę Wojciecha Parzęczewskiego łowczego
łęczyckiego - ówczesnego jej właściciela, król Władysław Jagiełło 7 kwietnia
1421 r. nadaje mu prawa miejskie. Status miasta został Parzęczewowi odebrany po
446 latach dopiero przez cara Aleksandra II w 1867r, w ramach represji po
powstaniu styczniowym. Parzęczew choć był zawsze małym miasteczkiem a dziś jest
tylko osadą, w swojej bogatej historii posiadał aż trzy kościoły.
Pierwszy kościół drewniany konstrukcji zrębowej, p.w. Wniebowzięcie N.M.P i św.
Anny, został wystawiony w rynku około 1420 roku przez rodzinę Parzęczewskich
herbu Pomian. Przy tym kościele arcybiskup gnieźnieński Wojciech Jastrzębiec
erygował wkrótce parafię (napewno po roku 1423).
Drugi kościół drewniany p.w. św. Wojciecha, pobudowany został za miastem na
początku XVI wieku również z fundacji rodziny pieczętującej się herbem Pomian,
najprawdopodobniej przez kasztelana łęczyckiego Wojciecha z Gledzianowa -
ówczesnego dziedzica miasta. Kościół ten istniał jeszcze na początku XIX wieku,
ale dziś nie ma po nim żadnych śladów.
Trzeci kościół także drewniany p.w. św. Rocha wzniesiony został pod koniec XVI
wieku we wsi Ignacew, a w XVII wieku przeniesiony na cmentarz grzebalny do
Parzęczewa, gdzie stoi po dzień dzisiejszy. Świątynia ta to cenny zabytek
wysokiej klasy, drewnianego, ludowgo budownictwa sakralnego, bogato wyposażona w
trzy ołtarze barokowo-rokokowe, piękne obrazy malowane na płótnie i liczne
figurki świętych. Kościół ten został gruntownie odnowiony i zakonserwowany na
przełomie 2000/2001 roku. W 1800 r. podczas wielkiego pożaru całego miasta,
spalił się główny kościół w rynku. Na jego miejsce Franciszek i Ignacy Stokowscy
- ówcześni właściciele dóbr parzęczewskich fundują nowy kościół murowany z
cegły, p.w. Wniebowzięcia N.M.P, św. Anny i św. Wojciecha. Kościół ten został
zbudowany dość szybko w latach 1802-1804 i już w 1805 r. poświęcony przez
oficjała łowickiego Ks. Jastrzębskiego. Konsekracja nowo wybudowanej świątyni
nastąpiła dopiero 3 maja w 1840 r. a dokonał jej biskup sufragan diecezji
kujawsko -kaliskiej - Ks. Józef Joachim Goldtmann. Pod koniec XIX wieku kościół
był aż dwukrotnie rozbudowywany, zmieniono też gruntownie jego wystrój i
wyposażenie. Fundusze czerpano z tzw. skarbu powstańczego, ofiarowanego na rzecz
parafii przez Józefa i Elżbietę Pawlaków. Po tych licznych przeobrażeniach
budowlanych i architektonicznych, doszło do powtórnej konsekracji świątyni w
1903 r. przez arcybiskupa warszawskiego Wincentego Teofila Chościak Popielą.
Ściany kościoła przyozdobione są przepiękną polichromią namalowaną przez ucznia
Jana Matejki - Aleksandra Przewalskiego na przełomie XIX i XX stulecia.
Centralne miejsce w wystroju świątyni zajmuje Golgota - monumentalne malowidło,
nie mające sobie równych nie tylko w najbliższej okolicy, ale i w całej Łódzkiej
Archidiecezji. Autorem tego arcydzieła jest malarz z Petersburga, niejaki
Wincenty Łukasiewicz. Obraz został namalowany farbami olejnymi na świeżym tynku
wzmocnionym jajkami oraz pakułami lnianymi i sierścią zwierzęcą. Do namalowania
Golgoty wybudowano specjalną absydę (wnękę), oświetloną dwoma dużymi oknami.
Zamiarem najwybitniejszego z proboszczów parzęczewskich - Ks. Franciszka
Marcinkowskiego, było uczynienie z kościoła w Parzęczewie swoistego Sanktuarium
Męki Pańskiej, stąd w 1898r. sprowadzono tutaj Relikwie Drzewa Krzyża św.
podarowane przez księżną Fitalis z Palermo wraz z dokumentem autentyczności.
Zostały one zrabowane przez Niemców podczas okupacji w 1941r. Innym klejnotem i
skarbem drogocennym świątyni, są dwa barokowe relikwiarze w kształcie trumien,
zakończone od góry rzeźbami ptaków - pelikanów. Zawierają one szczątki świętych
Męczenników i wyznawców.
Całe wyposażenie kościoła - jak ołtarze, obrazy, dekoracja stiukowa,
konfesjonały, ambona, chrzcielnica, oświetlenie - to swoiste dzieła sztuki.
Wnętrze kościoła zostało gruntownie odnowione w ramach przygotowań do Wielkiego
Jubileuszu 2000 lecia Chrześcijaństwa. W sposób szczególny w parzęczewskim
kościele czczona jest Matka Boża Bolesna zgodnie z sentencją biblijną wypisaną
na sklepieniu w prezbitenium: "Przyjdźcie i zobaczcie, czy jest boleść jako
boleść moja" (por. Lm 1,12)
Więcej informacji o historii parafii można znaleźć w Książkach.